Telif Hakkı Nedir?
Telif hakkı, bir kişi ya da kişilerin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği bilgi, düşünce, sanat eseri ve ürününün kullanılması ya da kopyalanması ile ilgili hukuken sağlanan haklara denir. Telif hakkının doğması için tescile gerek yoktur. Kişi veya kişilerin, fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğmaktadır.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, eser sahibinin manevi ve mali haklarına karşı tecavüzlerde;
- Ceza davaları
- Hukuk davaları olmak üzere temel olarak iki farklı başvuru yolu öngörmüştür.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda yer alan hukuk davaları da dörde ayrılabilir;
- Tecavüzün ref’i (giderimi) davası: var olan ve halen devam etmekte olan bir tecavüze karşı, tecavüzün sona erdirilmesi talebiyle açılan davadır.
- Tecavüzün meni (önlenmesi) davası: henüz gerçekleşmemiş fakat gerçekleşmesi kuvvetle muhtemel bir tecavüzün önlenmesi talep edilmektedir.
- Tespit Davası: Eser üzerindeki mali ve manevi hakların ihlalinin bulunup bulunmadığı yönünde hukuki yararı olan herkes genel hükümler uyarınca tespit davası açabilir. Dava sonunda verilen tespit kararı, davanın tarafları bakımından kesin hüküm ifade eder.
- Maddi ve manevi tazminat davasıdır.
Telif hakları, genel olarak belli bir süre için geçerli olur. Telif Hakkı simgesi, çember içinde bir “C” harfidir, © harfi üzerinde bulunduğu yapanın telif haklarının korunduğunu belirtir. C sembolü kullanılsın ya da kullanılmasın; orijinal her fikir ve ürün, doğuştan telif haklarına sahiptir.
Ülkemizde telif hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (“FSEK”) kapsamında korunmakla birlikte herkese karşı ileri sürülebilen mutlak haklar arasında yer almaktadır. Ancak bütün mutlak haklarda olduğu gibi telif hakkında da belirli sınırlamalarla karşılaşılabilir. Örneğin, kamu düzeninin korunması, genel ahlak ve genel sağlığın korunması, kamunun ilgisi ve yararının bulunması vb. durumlarda telif hakkına bazı sınırlamalar getirilmesi mümkündür.
Telif Hakkı Nasıl Alınır?
Telif hakları, tescil edilmeseler dahi yasal olarak koruma altındadır. Bir diğer ifade ile, tescile gerek kalmaksızın bir eser yayımlandığı andan itibaren korunması gereken statüye kavuşur. Bununla birlikte ileride çıkabilecek uyuşmazlıklarda ispat kolaylığı sağlamak amacıyla isteğe bağlı olarak telif başvurusu yapılarak tescil sağlanabilmektedir. Ancak bu halde dahi, yapılacak tescil kurucu nitelikte değildir. Zira, eserin üretilmesiyle birlikte telif hakkı da söz konusu eserle birlikte doğmuştur. Bu kapsamda isteğe bağlı olarak yapılacak telif başvurularının yenilik doğuran bir hak olmadığından bahsetmek mümkündür. Tescil başvurusu esnasında gerekli bilgi ve belgeler ve başvuru prosedürü Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmelik m. 7 hükmünde yer almaktadır.
Telif Hakkı Süresi Nedir?
Telif hakkı süreleri genellikle belirli bir süre için geçerlidir. Bu süre işin türüne, çalışmanın bir fert ya da şirket tarafından oluşturulup oluşturulmadığına, aleniyet kazanıp kazanmadığına ve diğer bazı değişkenlere bağlı olabilmektedir. Ülkemizde ise telif haklarının korunma süresi eser sahibinin yaşadığı müddetçe ve ölümünden itibaren 70 yıl olarak düzenlenmiştir.
Telif Hakkı Sahibinin Hakları Nelerdir?
Telif hakkı sahiplerine Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca maddi ve manevi haklar olmak üzere 2 sınıf hak tanınmıştır.
Bu kanun kapsamında tanınan maddi haklar şu şekildedir:
- İşleme hakkı.
- Çoğaltma hakkı.
- Yayma hakkı.
- Temsil hakkı.
- İşaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı.
- Pay ve takip hakkı.
Manevi haklar ise şunlardır:
- Umuma arz etme, yayma.
- Adın belirtilmesi.
- Eserde değişiklik yapılması menetme.
Telif Hakkı İhlali Nedir?
Telif hakkı sahibinin izni ve bilgisi olmaksızın, eserinin kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması ya da izin gerektirecek şekilde görüntülenmesi, bazı çalışmalarda kullanılmasına telif hakkı ihlali olarak adlandırılmaktadır. Öyleyse şu durumlarda telif hakkı ihlalinin varlığından söz edilir:
- Telif hakkına sahip bir eserin izinsiz çoğaltılması
- Telifi olan eserin izinsiz değiştirilmesi
- Telifi olan eserin izinsiz dağıtılması
- Telifi olan eserin izinsiz umuma sunulması
- Başkasına ait olan eseri kendi eseriymiş gibi adlandırma
- Eser ve eserin telifine ilişkin eksik, yanıltıcı ya da aldatıcı bilgi verme
- Telifi olan eserin izinsiz iletilmesi, kiralanması satılması, gösterimi.
Telif hakkı ihlali kapsamında yukarı sayılan somut durumlar dışında, somut olmayan özelliklerine göre ihlalin varlığı da kabul edilir.
Telif Hakkı İhlalinde Açılabilecek Davalar Nelerdir?
Telif hakkı ihlali durumunda, eser sahibi FSEK m.71 gereği suç duyurusunda bulunabileceği gibi hukuk davası da açabilmektedir. Bu kapsamda FSEK uyarınca eser üzerindeki gerek manevi gerekse de mali hakların ihlali durumunda açılabilecek hukuk davaları şu şekildedir:
- Tecavüzün Ref’i Davası: Manevi ve mali hakları tecavüze uğrayan kimse tecavüz edene karşı tecavüzün ref’ini dava edebilir. Burada dikkat edilmesi gereken; bu davanın açılabilmesi için ihlal eyleminin yahut hukuki sonuçlarının devam ediyor olmasıdır. Bu davada amaç başlamış olan tecavüz eyleminin durdurularak hak sahibinin daha fazla hak kaybına uğramasının önüne geçmektir. Bu kapsamda mahkeme, ihlalin ortadan kaldırılması için gerekli tedbirleri alır.
- Tecavüzün Men’i Davası: Mali veya manevi haklarında tecavüz tehlikesine maruz kalan eser sahibi muhtemel tecavüzün önlenmesini dava edebilir. Bu davada, tecavüzün ref’i davasından farklı olarak, gerçekleşmiş değil, gerçekleşme tehlikesi bulunan ihlal eylemlerinin engellenmesi amacıyla açılabilir. Ancak, ihlal eylemi gerçekleşmiş ve aynı zamanda devamı veya tekrarı muhtemel ise aynı davada hem tecavüzün ref’i ve tecavüzün men’i davası açılabilir.
- Tespit Davası: Eser üzerindeki mali ve manevi hakların ihlalinin bulunup bulunmadığı yönünde hukuki yararı olan herkes genel hükümler uyarınca tespit davası açabilir. Dava sonunda verilen tespit kararı, davanın tarafları bakımından kesin hüküm ifade eder.
- Maddi Tazminat Davası: Eseri, hak sahiplerinden izin almaksızın işleyen, çoğaltan, çoğaltılmış nüshaları yayan, temsil eden veya her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletenlere karşı tazminat davası açılabilmektedir. Bu kapsamda, hak sahipleri, ihlal fiilini gerçekleştiren kimselerden aralarında sözleşme yapılsa idi kararlaştırılabilecek bedelin yahut sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya FSEK hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir. Burada talep edilecek olan miktar piyasa rayiç bedeli üzerinden belirlenir.
- Manevi Tazminat Davası: FSEK hükümleri uyarınca manevi hakları zarara uğrayan eser sahibi, tecavüz eylemini gerçekleştirene karşı manevi tazminat davası açabilir. Bunun için eser üzerindeki manevi hakların ihlali niteliğinde hukuka aykırı bir eylemin varlığı gerekir. Burada ihlal eylemini gerçekleştiren kişinin kusurlu olup olmadığına bakılmaz. Manevi tazminat miktarı, ihlalin önemine, ihlali gerçekleştiren kişinin maddi olanaklarına göre değişiklik göstermektedir.
Öte yandan, suç duyurusunda bulunması neticesinde koruma altına alınan fikir ve sanat eserleriyle ilgili manevi, mali veya bağlantılı hakları ihlal eden kimse hakkında yapılacak ceza yargılamasında şu fiilleri neticesinde 1 ile 5 yıl arasında hapis yahut adli para cezası ile cezalandırılır:
- Eseri, hak sahibi kişilerin yazılı izni olmaksızın işlemek, temsil etmek, çoğaltmak, değiştirmek, dağıtmak, her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletmek, yayımlamak (bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adlî para cezası)
- Hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz etmek, satmak, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yaymak, ticarî amaçla satın almak, ithal veya ihraç etmek, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulundurmak ya da depolamak (bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası)
- Başkasına ait esere, kendi eseri olarak ad koymak (altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası). (Bu fiilin dağıtmak veya yayımlamak suretiyle işlenmesi hâlinde, hapis cezasının üst sınırı beş yıl olup, adlî para cezasına hükmolunamaz.)
- Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunmak (altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası)
- Hak sahibi kişilerin izni olmaksızın, alenileşmemiş bir eserin muhtevası hakkında kamuya açıklamada bulunmak (altı aya kadar hapis cezası)
- Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak göstermek (altı aya kadar hapis cezası)
- Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı, tanınmış bir başkasının adını kullanarak çoğaltmak, dağıtmak, yaymak veya yayımlamak (üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası)
Ağaçkakan Mobilya’nın Fikri Mülkiyet Hakları
Bu internet sitesi ve tüm sayfaları ve bu internet uygulaması yazılımı ve içerisindeki tüm görsel eserler, tasarımlar, ara yüzler, kullanıcı kontrolleri, süreçler, programlar ve yazılım bileşenlerin ve bunlarla sınırlı kalmaksızın her türlü hakkı münhasıran Ağaçkakan Mobilya ve Eğitim Araçları San.Tic.-Rifat Ulus‘a aittir.
Fikri Mülkiyet Hakları, bunlarla sınırlı olmamak üzere internet sitesinde yer alan tüm tasarımlar, çizimler, siparişe konu ürünler, tescile tabi olan veya olmayan tüm fikri ürünleri ihtiva etmektedir.
Aksi açıkça belirtilmediği hallerde internet sitesi içeriğinde yer alan hiçbir unsur Ağaçkakan Mobilya ve Eğitim Araçları San.Tic.-Rifat Ulus’un ya da üçüncü bir tarafın herhangi bir patent, marka, telif hakkı ya da herhangi bir diğer mülkiyet hakkı çerçevesinde herhangi bir lisans ya da hakkın ima yolu ile devri ya da bu doğrultuda icazet yahut herhangi bir lisans ya da hak sağlamamaktadır. Yukarıda belirtilen ancak bunlarla sınırlı olmayan, herhangi bir şekilde fikri mülkiyet hakkı sahibinin izni olmadan bu hakka konu unsurların kullanımı hak ihlali olup, bu tür fikri mülkiyet haklarının ihlali hem hukuki hem cezai yaptırımlara tabidir. www.anaokulufabrikasi.com Ağaçkakan Mobilya ve Eğitim Araçları San.Tic.-Rifat Ulus, internet sitesi ve içeriğinde yer alan fikri mülkiyet haklarını korumak maksadıyla her türlü yasal ve cezai yola başvurabilir.
Zararların Tazmini
Tarafınızca işbu hükümlerin ihlal edilmesi veya İnternet Sitesi’nin aykırı kullanılmasından doğacak her türlü talepten, sorumluluktan, zarardan, karardan, hükümden, kayıptan, masraftan veya ücretten (vekalet ücreti dahil olmak üzere) Ağaçkakan Mobilya ve Eğitim Araçları San.Tic.-Rifat Ulus’u, iştiraklerini, lisans verenlerini ve bunların çalışanlarını, yöneticileri, temsilcilerini, tedarikçilerini ve haleflerini ari tutacağınızı ve zararları tazmin edeceğinizi kabul etmektesiniz.
Uygulanacak Hukuk ve Uyuşmazlıkların Çözümü
İşbu Sözleşmeye herhangi bir çelişkiye mahal vermeksizin Türk hukuku uygulanacak olup, ihtilafın karşılıklı müzakereler neticesinde çözümünün mümkün olmadığı hallerde söz konusu uyuşmazlık İstanbul Mahkemeleri ve İcra Müdürlükleri nezdinde çözümlenecektir.